Doğum Sırasında Yürümek Yararlı mıdır?

DOĞUM SIRASINDA YÜRÜMEK YARARLI MIDIR?

Normal doğumun birinci kısmı olarak tanımladığımız sancıların düzenli olarak başlamasından rahim ağzının 10 cm açılmasına kadar geçen süre içerisinde yatakta çeşitli pozisyonlarda yatarak ya da yürüyerek bu zamanı geçirmek seçeneklerinden hangisi daha iyidir? İşte bu sorunun cevabını arayacağız. Yazımda tıp literatüründeki bilimsel çalışmalardan ve gözlemlerimden örnekler vereceğim.

1970’li yıllarda yapılan ilk bilimsel çalışmaların sonuçları doğumda yürümenin doğum süresini kısalttığı ve sezaryen oranında azalma yaptığı şeklinde idi. Ancak bu çalışmalarda hasta sayısı bir genelleme yapmak için çok düşüktü (Flynn 1978; 68 hasta, McManus 1978; 40 hasta).Daha sonraki yıllarda yapılan daha çok hasta içeren çalışmalarda doğumda uygun koşullarda yürümenin hem ilk doğumlarda hemde sonraki doğumlarda doğum süresini kısaltmadığı, yavaş ilerleyen doğumlarda doğumu hızlandırmadığı, hastalarda daha az ağrı kesici ihtiyacı yaratmadığı ve daha az sezaryen doğum sağlamadığı anlaşıldı (Bloom 1998;1067 hasta ve Hemminki 1983;630 hasta).Fakat hastaların doğum sırasında hareketli olması hasta konforunu bir ölçüde arttırdı. Bu çalışmalarda her hastanın doğum sırasında yürümeye teşvik edilmediğini belirtmek isterim. Belli durumlarda; hipertansiyonu olan, bebeğinde su azalması ya da gelişme geriliği olan yani doğum sırasında bebeğin kalp atımlarının sürekli izlenmesi gereken hastalarda yürümesi önerilmedi.

Doğum sırasında yürümenin çeşitli komplikasyonları olabilir. Bunlardan en önemlisi bebeğin kordonunun rahim ağzından sarkması durumu en önemlisidir. Özellikle bebeğin başı annenin pelvisine tam oturmadığı durumlarda yada bebeğin başının kenarında eli olduğu durumlarda ( birlikte geliş ) bu komplikasyon sık görülür. Diğer bir sorun yürüyen annede bebeğin kalp atımlarının izlenme zorluğudur. Bu nedenlerden ötürü kordon sarkması riski olan ya da bebeğin kalp atımlarının devamlı izlenmesinin gerekli olduğu riskli gebeliklerde annenin yatakta değişik pozisyonlar alması daha uygun olacaktır. İşin ilginç yanı Bloom ve Hemminki’nin yaptığı çalışmalarda 1700 hastanın 850’si doğumda yürütüldüğü halde sadece bir hastada kordon sarkması görülmüş ancak o hasta yürüyen değil yatan grupta çıkmış.

Bu yapılan tıbbi çalışmalarda ilerlemeyen eylemi hızlandırmak için bazı sorunsuz hastalar yürütülmüş bazılarına da suni suni sancı verilmiş. Sonuçta suni sancının doğumu yürümekten daha çok hızlandırdığı ve doğum durduğu için sezaryene gitme oranını azalttığı görülmüş. Dolayısıyla bebeğin sağlığının iyi olduğu ilerlemeyen doğum eylemin de hastayı yürütmek yerine suni sancı başlanması daha uygun bir seçenek gibi görülmektedir.

Bu çalışmalarda hasta memnuniyeti de araştırılmış. Hastaya verilen ağrıkesici ya da epidural anestezi dozu değişmesede yürüyen hastalar daha rahat olduklarını ifade etmişler.

Doğum sırasında yürümenin güvenlilik boyutunda annenin de güvenliği önemlidir. Bu çalışmalarda annenin düşme tehikesine karşı yanında hep biri bulunmuş ve anneye epidural ya da güçlü bir ağrı kesici uygulanacağı zaman anne yatağına yatırılmıştır. Çünkü epidural anestezi bacakta güçsüzlüğe ve düşmelere neden oluken, güçlü analjezikler tansiyonu düşürerek düşmelere neden olabilir. Doğumda yürümek ile yürümemek arasında bebek sağlığı açısından hiçbir fark bulunamamıştır.

Fizik tedavi uzmanları doğumda gevşemenin, özellikle doğumun birinci evresinde ağrıyı azalttığını savunurlar. Bu evrede yapılan gevşeme, soluma egzersizleri ile yürüme ya da sadece yatmayı karşılaştıran bir çalışma maalesef yoktur. Ancak insanın gergin olmasının ağrı eşiğini düşürdüğü ve ağrıları daha abartılı hissetmesine neden olduğu bir gerçektir. Doğumun evrelerini bilmek, doğum ağrılarının nasıl olduğunu bilmek, doğumdan korkmamak hastada ağrıyı azaltacaktır. Oysa kendini zihninde normal doğuma hazırlamamış hastayı doğum sırasında yürütsenizde, yatırsanızda ağrıları abartılı hissetmesine engel olamazsınız.

Sonuçta son yapılan geniş hasta sayısına sahip kontrollü çalışmalara göre risksiz hastalarda doğumun birinci evresinde yürümek doğum zamanını kısaltmaz, sezaryen oranını arttırmaz, hastaya verilecek ağrı kesici ihtiyacını azaltmaz, gerekecek suni sancı ihtiyacını azaltmaz. Ancak yürümek kadının kendini daha rahat hissetmesine neden olabilir. Bu nedenle sorunsuz (risksiz) gebelerde, yanında biri olmak kaydıyla, ağrı kesici yapılmamış, epidural yapılmamış ise, kordon sarkması riski yoksa doğumun birinci evresinde hasta isterse yürümesinde bir sakınca yoktur. Yani yürümek uygun koşullarda hasta isteğine bırakılmalıdır.

Op. Dr. Cüneyt Genç
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı