Çocuğum Herkesi Isırıyor!

1 yaşından büyük çocukların ısırma davranışlarının altında çok çeşitli nedenler yatabilir. Etrafta yorumlandığı gibi ısıran çocuklar “hırçın, yaramaz çocuklar” değillerdir. Yalnızca bazı nedenlerden dolayı zaman zaman kendilerini ifade etme biçimi olarak ısırma davranışına başvururlar.

Peki çocuklar neden ısırır? 

Unutmamamız gereken; ısırmak çocukların planlayarak, zarar vermek amacıyla yaptıkları bir hareket değildir. O anki koşullara bağlı olarak aniden gelişen, verilmiş bir tepkidir.

Bazı çocuklar, günlük yaşamda karşılaştıkları durumlara bu hareketle cevap verebilirler.

– Dil Gelişiminin Yetersiz Olması: Konuşamayan veya konuşması tam gelişmemiş çocuklar, öfkelendiği veya sıkıldığı bir durumla karşılaştığında iletişim kurarak çözüm yolu üretemiyorlar. Örneğin; arkadaşı oyuncağını aldığında veya ona istemediği bir hareketi yaptığında “ben oynuyorum, oyuncağımı verir misin?” ya da “beni itme” diyemiyorlar. Dolayısıyla yapabildiği tek şey olan “ısırma hareketi”ne başvuruyorlar. Dil gelişimini tamamlamamış çocuklarda; sinirli ve stresli olduklarında, sıkıldıklarında, korkup kendilerini korumak istediklerinde, bir şeyi başaramadıklarında ısırma davranışı sıklıkla görülebilir.

– Merak Duygusu: Isırmak çocuğun keşfettiği yeni bir davranıştır, tıpkı diğer davranışlar gibi. Dolayısıyla çocuklar, kimi zaman keşfettikleri davranışların nasıl bir sonucu olduğunu görmek için hareketi defalarca tekrar edebilirler. Çocuklar, ısırdıkları zaman karşısındaki kişinin canının acıdığını düşünemezler.

– Rutinlerin Bozulmasına Tepki Göstermek: Çocuklar gün içinde belirli bir rutini takip ederler ve böylece kendilerini güvende hissederler eğer rutin bir nedenle bozulursa çocuk, kendini rahatsız hissederek kaygıyla ısırma davranışını yapabilir. Çocukların rutinin; uyku saati, yemek düzeni gibi aksamamasına özen gösterilmelidir.

– Yaşantılarındaki Değişimlere Tepki Göstermek: Yeni bir ev, yeni bir okul, annenin işe başlaması, yeni bir bakıcı gibi durumlarda çocuklar ısırarak tepki verebilirler. Alıştıkları zaman bu hareket sonlanır, yardımcı olmak ve kaygı seviyesini düşürmek için ona yeni durumu anlatabilirsiniz.

– Aşırı Uyarana Maruz Kalmak: Çocuklar uzun saatler boyunca alışık olmadıkları kalabalık ortamlarda kalırlarsa tepki geliştirebilirler. Bütün gün kalabalık bir ortamda gezip, alışmadığı koku, renk ve görüntülere maruz kalırlarsa, ısırarak tepki verebilirler.

Bu konudaki diğer yazılar:

Çocuklar ve Kötü Sözler

Çocuğunuza Hayır Diyor musunuz?

Eyvah! Bana Küstüler…

– Aç olmak: Çocuklar acıktıklarında sinirli olabilirler. Bu esnada olan olaylara tepki vermek için ısırabilirler. Bu noktada da çocuğun ısırması aslında vermesi gereken doğru tepkinin ne olduğunu bilmemesinden kaynaklıdır. Bu durumlar için çocuğa bazı yollar öğretilebilir; mesela çocuğa acıktığında karnını gösterebileceği söylenebilir.

– Diş çıkarmak: Çocuklar diş çıkarırken sıklıkla ısırma ve kaşıma dürtüsü içinde olabilirler. Diş çıkardığı zaman ona ısırabileceği nesnelerin hangileri olduğu öğretilebilir.

– Anne Babaların Duruma Tepkileri: Isırma davranışından sonra, anne ve baba çocuğa aşırı ilgi veya tepki gösterirlerse çocuk bu yolla dikkat çektiğini anlar ve harekete devam eder.

Çocuklar, ani bir tepki veya yukarıdaki unsurlardan dolayı ısırma davranışı geliştirmişlerse yüksek ihtimalle tetikleyen unsurlar düzeldiğinde veya ortadan kalktığında bu hareket kaybolacaktır. Ancak çocuk sık sık ısırıyor ve gittikçe bu hareketi arttırıyorsa ya da etrafındaki belli bir kişi veya arkadaşına yönelikse bu durum bir sorun haline gelmeye başlayabilir. Uzmanlarla görüşülüp, fikir alınması gerekir.

Isırma Davranışıyla Baş Etmek İçin Neler Yapılabilir?

• Isırılana yardım edin: Çocuğunuz bir kişiyi ısırdığında tepki vermeden önce ısırılan kişiye yönelin ve ona yardım edin. Canının yanıp yanmadığını sorun, ısırılan bölgeyi su ile yıkayın. Isırdığı bir arkadaşı ise onu sakinleştirin ve ağlıyorsa susması için çaba gösterin. Çocuğunuzun bu sürece tanık olmasını sağlayın ve bu esnada söylediği şeylerle ilgilenmeyin.
• Yanlış olduğunu söyleyin: Isırılana yardım ettikten sonra çocuğunuzun yanına gidin. Bağırmayın, ceza vermekle tehdit etmeyin ve aşırı tepki vermekten kaçının. Kararlı bir ses tonuyla “ısırılan kişinin canı yanar. Başkalarını ısırmak doğru değil. Sen canın yandığında ne hissediyorsun?” diyerek onun olayı anlaması için yardım edin.
• Neden ısırdığını sorun ve duygularını anladığınızı belli edin: Arkadaşını ısıracak kadar neye kızdığını sorun. “Seni anlıyorum, bu duruma kızmışsın.” Diyerek çocuğunuzun kızmasının normal olduğunu verdiği tepkinin doğru olmadığını ayırt edin. “kızınca ısırmak yerine arkadaşına söyleyebilirsin” diyerek ona yol gösterin.-
• Ne hissettiğini sorun: Sonra çocuğunuza ne hissettiğini sorun. Unutmayın; “ısırma-ısırılma durumu” ısırılan kadar ısıran çocuk için de kötü bir deneyimdir. Kendini kötü, utanmış ve suçlu hissedebilir. Hareketinden dolayı içinde korku uyanır ve sizin bu durumda güven verici olmanız gerekir. Onu konuşturarak yaptığının hatalı olduğunu bulmasına ve başka çözüm yolları olduğuna ikna etmeniz doğru olacaktır.
• Çözüm önerilerinizi sunun: Olay bitip, gerilim azalınca çocuğunuza ısırmak yerine başka neler yapabileceğini sıralayın: “Arkadaşına biraz uzak durmasını, oyuncağını çekip almamasını, ona dokunmasından hoşlanmadığını” söyleyebileceğini anlatın.
• Önlem alın: Isırma gibi çocukların can yakıcı davranışlarına en ideal çözüm yollarından biri; olmasını baştan engellemektir. Çocuğunuzun neden bu ve ne zaman bu davranışa başvurduğunu iyi gözlemleyerek o zamanlarda tedbirli davranarak, olayın olmasını engelleyebilirsiniz.
• Çocuğunuzu gözlemleyin ve sebebini anlamaya çalışın: Eğer ısırma olayı yanınızda olduysa sebebini anlamanız kolay olacaktır. Böylece çocuğunuzun neden ısırdığını anlar ve çözüme yaklaşırsınız.

Tüm önlemleriniz ve uygulamalarınız sonuçsuz kalıyorsa ve çocuğunuz bu davranışını bırakmıyorsa bir uzman ile görüşerek süreci yönetmeniz çok daha doğru ve sağlıklı olacaktır.

Isıran Çocuğa Neler Yapılmamalı?

• Çocuğa bağırılmamalı ve suçlayıcı ifadeler kullanılmalıdır.
• Fiziksel ve duygusal ceza verilmemelidir.
• Bunun kötü ve can yakıcı olduğunu göstermek için çocuk ısırılmamalıdır. Hareketin yanlış olduğunu anlatmak için bile olsa çocuk ısırılmamalıdır.
• Çocuğa özür dilemesi söylenmeli fakat çocuk özür dilemesi için zorlanmamalıdır. Bu zorlama öfkeye ve inat etmeye sebep olabilir.

Çocuklarımız her yeni gün yeni hareketler, davranışlar ve duygularla tanışıp, onları keşfediyorlar. Bu süreçte onlara doğru ve yanlışı anlatırken, sabır ve sevgi en büyük yardımcılarımız olacaktır.

Sevgiyle kalın…

Ülkü YILMAZ